Een landbouwbedrijf overnemen

Als je een bedrijf overneemt is het belangrijk dat je financiële cijfers en de kengetallen van het bedrijf kent. Hier kun je vertrekken van de landbouwboekhouding van het over te nemen bedrijf, de fiscale boekhouding, en het managementplan.

• Is het bedrijf rendabel?
• Wat is de oppervlakte? Welke pachtovereenkomsten zijn er en wat is de relatie met de eigenaars?
• In welke staat verkeren de bedrijfsgebouwen, het rollend materieel en de machines?
• Wat zijn de relatieve productiecijfers: melkproductie per koe, productiegetal van de zeugen, voederconversie, opbrengst van gewassen per hectare.
• Hoe zit het met de vereiste vergunningen?

Hou ook rekening met externe factoren:

• Wat is de relatie met de buurt?
• Bevindt het landbouwbedrijf zich in een Natura 2000-gebied?

Op basis van deze kennis kun je met je bedrijfsadviseur en accountant een bedrijfsplan of businessplan opstellen. Het bedrijfsplan vertrekt van een toekomstvisie op uw onderneming, d.w.z. waar het bedrijf nu staat en waar je met het bedrijf naar toe wilt. Als ondernemer moet je jouw visie en stappenplan op het bedrijf ontwikkelen en de gevolgen van deze keuzes vertalen in een bedrijfsplan of business plan.

• Wil je groeien of diversifiëren en verbreden?
• Beschik je over voldoende grond en arbeid op het bedrijf om jouw dromen waar te maken?
• Hoe kun je je onderscheiden van de andere bedrijven? Waar ben je sterk in?
• Als je kiest voor thuisverkoop, ben je onderlegd in de marketing en de verkoop van jouw producten? Hoe ga je dat aanpakken?

Op basis van realistische veronderstellingen laat het bedrijfsplan zien of je plannen uitvoerbaar en financieel haalbaar zijn.

Het bedrijfsplan bestaat uit een investeringsbegroting, een exploitatiebegroting voor de volgende 3 jaar, en een liquiditeitsbegroting of cashplan voor de volgende 12 maanden.
 

Je hebt nu een bedrijfsplan. Dit geeft aan dat uw project onder bepaalde voorwaarden haalbaar is. Je  beslist om het bedrijf over te nemen en de geplande investeringen uit te voeren.

De overname is een fase in het leven van de jonge ondernemer maar ook in het leven van de vorige generatie, de overlaters, en meestal zijn dat jouw ouders. Voor hen is dit voor een stuk afstand doen van hun bedrijf dat zij jarenlang hebben opgebouwd en voor sommigen is dit een moeilijke beslissing, een proces dat tijd vraagt. Wij raden je aan om hiervoor het nodige geduld en diplomatie aan de dag te leggen en goede afspraken te maken over timing, taakverdeling, prijs en betaling en woonstkeuze.

De overdracht van een familiale onderneming is dikwijls een complex proces waar je rekening dient te houden met de emoties en de belangen van de ouders, de successieplanning van de ouders, de rechten van broers en de zusters. Neem je volledig over of gebeurt dit in fases? Werk je gedurende een aantal jaren nog samen met jouw vader/moeder en wie is dan verantwoordelijk voor wat? Wie is sterk op welk domein? Zijn jullie compatibel? Wie gaat waar wonen?

Een goed voorbereide overname is er een waar duidelijke afspraken zijn gemaakt, liefst in een goed contract of overeenkomst, en die transparant zijn voor alle partijen. Dit vermijdt later veel (familiale) problemen die kunnen wegen op de toekomstige ontwikkeling van je bedrijf.

Je hebt een akkoord met de overlaters en de familie en jouw bedrijfsplan laat zien dat het project dat je voor ogen hebt rendabel en verantwoord is. Je gaat overnemen en je wenst te investeren. De vraag die zich dan stelt is: Hoe ga ik dat betalen?

Je kunt een beroep doen op verschillende financieringsvormen waaronder eigen middelen, crowdfunding, win-winleningen, familiale leningen, en bankkredieten. Maar hoe overtuig je die mensen? En waarop baseert een bank zich om mee te stappen in jouw verhaal?

Met jouw bedrijfsplan in de hand ga je met jouw bedrijfsadviseur naar een financiële instelling, liefst een die vertrouwd is met de sector en die jouw project zal evalueren op basis van de volgende financiële begrippen:

• Rendabiliteit: is het bedrijf of project dat de jonge ondernemer voor ogen heeft op korte en middellange termijn rendabel? Een onderneming moet zijn korte en lange termijnschulden kunnen terugbetalen.
• Solvabiliteit: is het eigen vermogen van de onderneming voldoende groot om een lange termijn financiering aan te gaan? Hoe evolueert het eigen vermogen in de tijd?
• Liquiditeit: heeft het bedrijf voldoende bedrijfskapitaal, voldoende financiële buffer om alle korte termijnschulden (waaronder ook leveranciersschulden) te kunnen betalen?

Daarnaast komt ook management kijken: de bank zal evalueren of jij als ondernemer voldoende kaas gegeten hebt om een bedrijf te leiden op diverse vlakken: motivatie, technische vaardigheden, organisatie, arbeid, financieel beheer, enz.

Wanneer de bank jouw plan aanvaardt, kun je samen met je financieel adviseur de juiste kredietvorm voor de juiste bestemming kiezen. Een gezond principe is dat de looptijd van het krediet niet langer is dan de afschrijvingsduur van de investering. Dit betekent dat bepaalde investeringen op lange termijn kunnen gefinancierd worden, andere op een kortere looptijd. Er bestaan verschillende kredietvormen die ieder beantwoorden aan een bepaalde investering of terugbetalingswijze.

Een onderneming die groeit heeft behoefte aan werkkapitaal. Uit de liquiditeitsbegroting kan je dit bedrag berekenen. Er zijn specifieke kredieten die jou het nodige kapitaal en de nodige flexibiliteit geven om vlot te kunnen werken.

De bank zal waarborgen vragen. Dit kan een hypotheek of hypothecair mandaat zijn, of een inschrijving op jouw handelsfonds of landbouwvoorrecht, of een in pand gave. De gevraagde waarborgen hangen grotendeels af van de risico inschatting van jouw onderneming. Weet dat de bank geen krediet verleent op basis van de waarborgen alleen. De toekomstige rendabiliteit van jouw bedrijf is de belangrijkste parameter.

Naast de kredieten voor de overname en de eventuele investeringen sta je ook best even stil bij de mogelijke risico’s die het runnen van een bedrijf met zich kan meebrengen. In de land- en tuinbouw zijn dat de volatiele prijzen, overheidsbeslissingen, de weersomstandigheden, de dierziekten en het risico op brand, uitbraak dieren,  ziekte, ongeval, overlijden van de bedrijfsleider,…

Afhankelijk van de sector waarin je werkzaam bent kan je hiervoor de nodige maatregelen nemen onder de vorm van verzekeringen, contracten of termijnmarkten. Bespreek deze zaken met jouw adviseurs en beperk deze risico’s op de juiste manier. Ondernemen is risico’s nemen, maar daar waar het mogelijk is deze ook zoveel mogelijk beperken.

De financiering en risico-indekking is rond en je kan jouw droom eindelijk waar maken. Maar een onderneming starten is één, een onderneming laten groeien en bloeien is twee. Welke subsidies zijn er mogelijk? Een land- en tuinbouwer kan subsidies aanvragen bij het Vlaams Landbouw Investeringsfonds (VLIF), en jonge landbouwers krijgen, indien ze voldoen aan de voorwaarden, een starterspremie.

Een jonge starter laat zich best begeleiden door de juiste mensen die kennis hebben van de sector en die jou het juiste advies op het juiste moment kunnen geven. De land- en tuinbouw is een complexe bedrijfstak geworden waar heel wat regels en beperkingen opgelegd worden maar een goed ondernemer weet hiermee om te gaan en vindt altijd een oplossing als er zich een probleem voor doet.

Een goed geregelde bedrijfsopvolging, goede afspraken met alle betrokkenen, een onderbouwd bedrijfsplan, een degelijke boekhouding en een uitstekend management zijn de sterke fundamenten onder uw onderneming.