Na de staatsbon: is er een toekomst voor beleggingen met vaste rente?

Wachten op een volgende staatsbon?

Eerst en vooral kunt u gewoon wachten op een volgende staatsbon. Maar wist u dat de staatsbon normaal slechts drie keer per jaar wordt uitgegeven en het rendement van de volgende uitgiftes onbekend is. U kunt ook op zoek gaan naar de vastrentende belegging die het hoogste rendement van de markt biedt. Dan komt u momenteel vaak uit bij termijnrekeningen op 1, 2 en soms 3 jaar.

Ideaal voor wie zijn geld maar voor een korte periode kan missen. Het nadeel: als u na de eindvervaldag uw kapitaal wilt herbeleggen, hebt u geen enkele zekerheid over uw toekomstig rendement. Trouwens, iedereen die in de staatsbon op één jaar heeft belegd, zal in september 2024 op zoek moeten gaan naar een herbelegging.

Rentevoeten op kortere termijn nu hoger dan die op de lange termijn

Normaal geven beleggingen op langere termijn een hogere rente dan die op korte termijn. Dat is nu niet het geval. Dat is het gevolg van de renteverhogingen die de Europese Centrale Bank (ECB) sinds augustus 2022 begon door te voeren. Daardoor steeg de beleidsrente van -0,5% op 18 augustus 2022 naar 4% op 14 september 2023. We noemen dat de ‘omgekeerde rentecurve’. 

Deze beleidsrente bepaalt vooral het niveau van rentevoeten op kortere termijn. Hoe langer de looptijd van een vastrentende belegging in euro, hoe kleiner de invloed van de ECB-beleidsrente op de rentevoet. De rente van obligaties met langere looptijden wordt dan weer meer bepaald door de inflatieverwachtingen op de lange termijn en door de vraag van landen en bedrijven naar leningen op lange looptijden.

De opeenvolgende renteverhogingen zorgen er dan ook voor dat de kortetermijnrentes in november 2022 hoger werden dan die op lange termijn. De markten gingen er immers van uit dat:

• de acties van de centrale bank de torenhoge inflatie snel de kop zouden indrukken,
• de economische groei zouden vertragen…
• en zelfs een recessie zouden veroorzaken.

Bij een daling van de inflatie en een economische groeivertraging zal de centrale bank zijn beleidsrente opnieuw verlagen en dan zakken de rentevoeten op korte termijn weer onder die op de lange termijn. Een dergelijke ‘omgekeerde rentecurve’ duurt dan ook meestal niet lang.

Op weg naar een zachte landing?

Ook nu gaan de meeste economen ervan uit dat de inflatie verder zal zakken en dat in het beste geval de economische groei zal dalen. Al is ook een recessie waarbij de economie gedurende een half jaar krimpt niet uitgesloten. In beide gevallen is de huidige ECB-beleidsrente van 4% dan te hoog.

Gaan we naar een zogenaamde ‘zachte landing’, dan zal de centrale bank haar rente pas na enige tijd terug laten dalen. Bij elk minder positief scenario zal die beleidsrente waarschijnlijk sneller naar beneden moeten om de economie in de eurozone voldoende zuurstof te geven.

Als u nu ingaat op de lokroep van hoge rendementen op maximaal 2 of 3 jaar riskeert u dus na de vervaldag te zullen moeten herbeleggen aan (veel) lagere rentevoeten.

Maar als de rentevoeten op lange termijn op dat ogenblik hoger staan dan die op korte termijn, dan kan men toch gewoon op lange termijn herbeleggen?

Dat klopt. Hou er als belegger wel rekening mee dat ook de langetermijnrentes bij lagere inflatie en minder economische groei zullen zakken. Want de huidige hoge rentevoeten op lange termijn zijn immers het gevolg van de verwachting dat de inflatie slechts traag zal dalen en dat de kans op een recessie eerder beperkt is. Daardoor staan ze nu op een aantrekkelijk niveau en vermindert de kans dat ze nog sterk zullen stijgen.

Hebt u een langere beleggingshorizon (de looptijd van uw belegging) van meer dan 2 à 3 jaar? Profiteer dan volop binnen uw portefeuille van de huidige aantrekkelijke rendementen op obligaties met een langere looptijd. Want die obligaties zullen over enkele jaren, als de rentevoeten misschien weer flink gezakt zijn om de Europese economie zuurstof te geven, nog steeds die hoge rendementen geven.

Leg daarbij best niet de focus op één vastrentende belegging maar ga voor een evenwichtige combinatie van verschillende soorten obligaties die elk hun eigen sterke punten hebben inzake looptijd, rendement, solvabiliteit van de emittent of munt van uitgifte.

Als particuliere belegger is het evenwel niet gemakkelijk om met een beperkt bedrag zo’n gediversifieerde portefeuille samen te stellen en op te volgen. Net zoals bij aandelen vergt ook het beheer van een grote gediversifieerde obligatieportefeuille heel wat technische kennis en ervaring.

Een collectieve obligatiebelegging zoals een beleggingsfonds kan in dit geval mogelijk een goeie oplossing zijn. Het grote volume en het actieve beheer geven u de kans om een beperkt bedrag in een breed gespreide en professioneel beheerde portefeuille te beleggen. Daarbij kunt u kiezen tussen een fonds dat alleen in obligaties belegt of voor een gemengd fonds dat een deel van zijn portefeuille in obligaties belegt.

Zware verliezen voor obligatiefondsen de laatste jaren …

Vooral in 2022 gingen de fondsen in obligaties zwaar onderuit. Ook gemengde fondsen, die een groot gedeelte van hun portefeuille in obligaties beleggen, zetten een historisch zwakke prestatie neer. Waarom zou het in de nabije toekomst anders zijn? Het antwoord ligt opnieuw bij de uitzonderlijk bruuske rentestijgingen van het afgelopen anderhalf jaar waarmee de centrale banken de hoge inflatie willen bestrijden.

Die inflatie was, zoals verwacht, bij de heropening van de meeste economieën na de coronacrisis beginnen stijgen in 2021. Eerst reageerden de centrale banken van de VS en de eurozone daar niet op. Ze geloofden dat de inflatie-opstoot tijdelijk was. Toen de inflatie in 2022 echter steeds verder steeg tot zelfs boven de 10%, wat sinds 40 jaar niet meer gezien was, reageerden de centrale banken wel met bruuske renteverhogingen.

De fondsbeheerders die beleggen in kwaliteitsobligaties konden in de voorafgaande lange periode van extreem lage en zelfs negatieve rentes alleen een klein beetje rendement halen als ze in obligaties met een lange looptijd belegden.

Zoals de grafiek hieronder toont gaven de Belgische staatsleningen met een duurtijd tot 3 jaar tussen 1 januari 2015 en 31 december 2021 bijna allemaal de hele tijd een negatief rendement. Zelfs het rendement van de OLO (lineaire obligatie) op 10 jaar noteerde gedurende de periode tussen 1 juli 2019 en 31 december 2021 meestal negatief.

Elke opflakkering van de inflatie tijdens deze periode bleek loos alarm, waardoor de rendementen op obligaties opnieuw wegzakten. Meer en meer groeide de overtuiging dat inflatie definitief tot het verleden behoorde. Resultaat: de beheerders van obligatiefondsen waren begin 2022 heel veel in langlopende obligaties belegd. Die brachten nog een klein beetje op.

Maar net die langlopende obligaties zijn het meest gevoelig aan rentestijgingen. Toen dan plots toch gebeurde wat niemand nog voor mogelijk hield, een scherpe aanhoudende stijging van de inflatie, en de centrale banken laat reageerden met bruuske renteverhogingen, daalde de waarde van die langlopende obligaties plots met tientallen procenten.

Waarom zou u immers een obligatie willen die een coupon van pakweg 1% geeft als u uw geld kunt beleggen in een obligatie met dezelfde looptijd en voorwaarden en met een coupon van 3%. Dat was de reden waarom de meeste obligatiebeleggingen in 2022 zo zwaar onderuitgingen.

… heel wat potentieel voor de toekomst?

De rentewoestijn van twee jaar geleden waar nauwelijks nog positief rendement op kwaliteitsobligaties te vinden was, is nu een groene oase geworden waar elk type van obligatie opnieuw een potentieel aantrekkelijk rendement geeft.

Intussen is de inflatie wel degelijk al flink gedaald. De algemene verwachting is dat ze nog wat verder kan dalen, al zal er nog lange tijd meer inflatie zijn dan voor de coronacrisis. Een forse rentestijging zoals in 2022 wordt in de volgende jaren niet meer verwacht.

Integendeel, omdat de economie in 2024 toch flink zal vertragen is bestaat de kans dat de rente eind 2024 lager zal staan dan nu. Dat zou op obligatiebeleggingen met lange looptijd het omgekeerde effect hebben van de rentestijging in 2022. Hun waarde zou stijgen.

Want iedereen wil wel een obligatie met een coupon van 4% hebben als de nieuwe, gelijkaardige obligaties maar een coupon van 3% geven. Wie echter van deze mogelijke stijging wil profiteren moet nu beginnen te beleggen in een gediversifieerde portefeuille van obligaties met voldoende lange looptijd.

We kunnen dan ook besluiten dat de huidige obligatiemarkten aan beleggers ook na de staatsbon nog volop kansen bieden.

U moet daarvoor niet noodzakelijk wachten op de volgende staatsbon of op zoek gaan naar het hoogste tarief in de markt. Want door te wachten legt de belegger zichzelf vandaag de dag onnodig beperkingen op. Wie daarentegen nu belegt in een gediversifieerde portefeuille van verschillende soorten van obligaties met een lange gemiddelde looptijd kan dankzij die langere looptijd voor meerdere jaren na elkaar het huidige aantrekkelijke rendement van 4% of meer vastklikken. Als de rente dan zoals verwacht wordt, nog wat zou dalen, dan zouden diezelfde obligaties hiernaast ook nog een extra meerwaarde kunnen geven.

Potentiële kansen voor obligaties

In de huidige context lijkt een gediversifieerde portefeuille, die verschillende looptijden en soorten obligaties combineert, dus een verstandige benadering. Daarbij zijn de kansen op de obligatiemarkt, in het bijzonder in de Belgische context, intrinsiek verbonden met de macro-economische dynamieken die binnen de eurozone spelen.

Ook moet u er rekening mee houden dat zo’n obligatieportefeuille een onderdeel vormt van uw totale beleggingsportefeuille die niet alleen obligaties maar ook andere beleggingen bevat.

Wenst u daarvoor professioneel advies dat met uw persoonlijke situatie rekening houdt? Maak een afspraak met uw adviseur om de mogelijkheden te bekijken in overeenstemming met uw profiel, uw financiële situatie, uw beleggingsdoelstellingen, uw risicobereidheid en uw duurzaamheidsvoorkeuren.