Oekraïne-crisis: wat is de impact voor spaarders en beleggers?

Vorig weekend kondigde het Westen een golf van zware economische sancties af om Moskou onder druk te zetten. De onmiddellijke impact bleef niet uit.

De Russische roebel crashte op ongeziene wijze; de beurs van Moskou bleef uit voorzorg dicht (de beurs is piepklein naar internationale normen, en vertegenwoordigt ca.0,3% van de wereldwijde aandelenmarkt. De kans dat u in uw beleggingsportefeuille blootgesteld bent aan Russische aandelen is dus klein).

Zelfs de zwaarste economische sanctie, de uitsluiting van Rusland uit het wereldwijde SWIFT-betalingssysteem, werd tegen de verwachtingen in goedgekeurd. Rusland is daarmee economisch volledig geïsoleerd: de geldstromen van en naar Rusland drogen op.

De energieprijzen bereiken recordkoersen

Rusland als belangrijke leverancier van olie en gas

Rusland is een belangrijke handelspartner van de Europese Unie. Niet zozeer in volume, maar wel in de aard van de goederen. Energie, in de eerste plaats. 26% van de Europese olie-toevoer en 40% van de gasinvoer komen uit Rusland. De prijzen van zowel olie als gas bereiken recordkoersen, uit vrees voor verstoring van die aanvoer.

Russische energie is de voorbije jaren alleen maar belangrijker geworden voor Europa, en alternatieven zijn er op korte tot middellange termijn nauwelijks (en als ze er zijn, zoals in het geval van LNG-gas dat per schip kan getransporteerd worden, zijn ze veel duurder).

Naast energie is Rusland ook grootleverancier van heel wat andere grondstoffen

Denk aan titanium (een onmisbaar metaal voor bv. de vliegtuigindustrie), palladium, neon (gebruikt bij de productie van halfgeleiders), en tientallen andere cruciale grondstoffen. Rusland is, samen met Oekraïne, de grootste graanexporteur ter wereld (veel landen in het Midden-Oosten overleven op Oekraïense en Russische graanimport) en een dominante speler in landbouwgrondstoffen zoals kalium-nitraat, een onmisbaar ingrediënt van kunstmest. Daarnaast is Rusland een grote speler op de markt van luchtcargo. Door de sancties, en door de sluiting van het luchtruim van vele Europese landen, dreigen heel wat logistieke kettingen nog zwaarder verstoord te raken dan ze nu al zijn.

Oekraïne-crisis: wat zijn de economische gevolgen?

1. De inflatie dreigt nog meer op te lopen

De aangekondigde sancties isoleren Rusland bijna volledig en zullen het land hard treffen, waardoor het risico van tegensancties sterk is toegenomen. Rusland kan de leveringen van alle bovenstaande grondstoffen en goederen terugschroeven of stoppen. Zelfs als het niet zover komt, zal de verstoring van bv. het luchtverkeer de logistieke problemen waarmee de wereldeconomie kampt alleen maar vergroten.

De stijging van de olie- en gasprijzen – een voorspelbare reactie op de toegenomen onzekerheid – voedt ook andere prijsstijgingen. De inflatie, die ook zonder Oekraïne-crisis al hoog was (de index van de consumptieprijzen noteert nu 8,4% hoger dan een jaar geleden), dreigt nog hoger op te lopen, en langer aan te houden. De hoop bestond dat we dichtbij een ‘inflatiepiek’ stonden en dat stilaan sommige prijzen zouden beginnen te dalen (energie, bijvoorbeeld). Die hoop is nu verdwenen. Dat is een eerste belangrijk economisch neveneffect van de Oekraïne-crisis.

2. De centrale banken komen in het nauw

Een tweede gevolg: de centrale banken zitten nu in een erg lastig parket. De taak van een centrale bank is onder meer hoge inflatie bestrijden. In de Eurozone heeft de Europese Centrale Bank tot nu toe de hoge inflatie gedoogd, om het prille economische herstel na de pandemie niet af te remmen. Maar ze had wel duidelijk gemaakt dat tegen het einde van het jaar een eerste renteverhoging realistisch was, om zo de inflatie af te remmen. Door de Oekraïense crisis staan die plannen weer op losse schroeven.

De oorlog verhoogt het risico op een vertrouwensschok die de economische groei kan raken. In die omstandigheden is een renteverhoging niet voor de hand liggend. Een economie die getroffen wordt door groeivertraging, heeft juist lage rente en stimuleringsmaatregelen nodig. De verwachting dat de ECB wat terughoudender zou kunnen zijn in haar plannen om de rente te verhogen, is een positief element voor de financiële markten. Aandelen- en obligatiebeleggers houden immers niet van hogere rente.

Wat betekent dit nu concreet voor spaarders en beleggers?

• De inflatie blijft ongenadig de koopkracht aantasten, versterkt door de Oekraïne-crisis
• Tegelijkertijd neemt de kans af dat de inflatie zal bestreden worden door ECB
• Spaargeld blijft dus meer dan ooit aan koopkrachtverlies onderhevig
• De stap naar beleggingen voelt aan als risicovol. Financiële markten en beleggers zijn zenuwachtig; vele markten staan op verlies.

Beslissingsrichtlijnen: wat kan je als spaarder/belegger doen?

Omdat de geopolitieke situatie ongezien is en vele kanten uit kan, is het moeilijk om beslissingen te nemen. Enkele vuistregels:  

• Beleggingsportefeuilles worden geregeld getroffen door geopolitieke crisissen en onzekerheid. Die kunnen op korte termijn tot grote dalingen leiden (zoals reeds gebeurd is), maar laten zelden diepe sporen na op lange termijn (crisissen die leiden tot een diepe recessie, zoals de oliecrisis in de jaren 70, zijn de uitzondering). De geschiedenis herhaalt zich nooit op identieke wijze, maar het historische patroon is eerder geruststellend.
• Daarmee accentueren we het belang van een voldoende lange beleggingshorizon. Elke belegger zal onvermijdelijk periodes van volatiliteit en koersdalingen meemaken. Het is belangrijk tijdens zulke periodes de langetermijndoelstellingen voor ogen te houden.
• De hoop om de markt te timen en nu ‘eventjes uit te stappen’ tot het risico geweken is, is een illusie. Niemand kan systematisch aan markttiming doen. Bovendien: beslissen om uit de markt te stappen is het makkelijke deel. Veel moeilijker, maar veel bepalender voor het langetermijnrendement: wanneer stap je weer in? Wie te laat is, loopt vaak veel rendement mis. Doorgaans is het beter om gewoon belegd te blijven.
• Naast een voldoende lange duurtijd is ook een grote mate van spreiding nodig: spreiding over aandelen, obligaties, cash en andere beleggingsvormen. In sommige beleggingsoplossingen (zogenaamde gediversifieerde fondsen) is die ‘ingebouwd’. Professionele beheerders sturen voortdurend bij in functie van de marktomstandigheden. Het blijft belangrijk om in een beleggingsportefeuille blootstelling aan obligaties te houden, ook al is hun rendementspotentieel beperkt. Zij beperken het risico van een portefeuille. Aandelen blijven belangrijk om het rendementspotentieel op lange termijn te vrijwaren, al maken ze momenteel een erg volatiele periode door.
• Die volatiliteit (de mate waarin koersen schommelen) kan u als belegger in uw voordeel benutten, door de instap in een belegging in de tijd te spreiden. Lees hier meer over het belang van een lange beleggingshorizon en beleggingen spreiden in de tijd.
• De verleiding kan opsteken om typische ‘crisisbeleggingen’ zoals goud te kopen. De geschiedenis leert dat goud het inderdaad vaak goed doet tijdens de crisis zelf, maar daarna doorgaans z’n glans verliest. Goud is voor een stukje geïntegreerd in sommige van onze gespreide beleggingsoplossingen. Op die manier biedt het een zekere bescherming, zonder het langetermijnrendement van de portefeuille te hypothekeren.
• Uw agent weet raad! Hebt u vragen bij uw beleggingen, of wil u graag een update van uw beleggingsportefeuille: uw Crelan-agent staat voor u klaar!

Disclaimer: De informatie uit deze publicatie vormt een algemene toelichting bij de financiële actualiteit en mag niet worden beschouwd als een concreet advies of aanbeveling met betrekking tot financiële producten.